کد مطلب:30258 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:33

گنجینه پرسمان » اعتقادات

يكي از رابطه‎هاي عملي ذهن با موضوع، در پديده شناخت، «تصديق با واحدهاي انعكاسي» است اين موضوع را چگونه تبيين مي‎كنيد؟

اين فعاليت عبارتست از آن عمل ذهني كه روي واحدهاي تصور شده انجام مي‎گيرد و با اين عمل آن واحدها به شكل قضيه درمي‎آيند، مانند: «آفتاب كروي است». واحدهاي اين قضيه كه ساده‎ترين اشكال قضايا است عبارتند از:
1ـ آفتاب. 2ـ كروي بودن. 3ـ رابطه ميان آن دو كه رابطة مثبت است. واحد يكم و دوم از نمودهاي عيني به وسيلة حواس به ذهن ما منتقل شده‎اند. واحد سوم كه عبارتست از رابطه، اگرچه نمود عيني ندارد، ولي واقعيت آن، از مشاهدة اتصاف آفتاب با كرويت انتزاع شده است و پديدة انتزاع خود يك عمل ذهني است، نه انعكاس محض. 4ـ حكم يا اذعان به وجود رابطه ميان موضوع و محمول كه قطعاً عمل ذهني است. با اين تحليل روشن مي‎شود كه در هر قضيه‎اي دو نوع عمل ذهني وجود دارد:
عمل يكم ـ انتزاع رابطه، زيرا خود رابطه داراي يك نمود عيني در بيرون از حواس و ذهن نيست، آنچه كه در بيرون از حواس و ذهن وجود دارد، واقعياتي است با اوصاف و اجزاء و پديده و تشكل و اتحاد و انضمام آن اوصاف و اجزاء و پديده‎ها با واقعيات و بس. هنگامي كه مي‎گوئيم: ميان آفتاب و كرويت رابطه‎اي وجود دارد و يا مابين علت و معلول رابطه‎اي وجود دارد. در حقيقت حالتي از حالات آفتاب و كرويت را كه تشكل با اتحاد يا انضمام آن دو با يكديگر است، انتزاع مي‎كنيم.
عمل دوم ـ اذعان با حكم به وجود رابطه ميان اجزاء قضيه است كه تصديق ناميده مي‎شود.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 7
آية الله محمدتقي جعفري